ΠΕΡΙΠΛΑΝΩΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΛΟΝΙΑ - ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ

Ήταν Αύγουστος του 2007 σε ένα αγροτουριστικό κατάλυμα σε έναν λόφο πάνω από την Βερόνα όταν στο κοινό τραπέζι στον κήπο του καταλύματος έπαιρνα το πρωινό μου με ένα ζευγάρι από την Βαρκελώνη που μόλις είχα γνωρίσει εκεί. Το κατάλυμα που ονομαζόταν Calde Rocolo εκτός από όμορφα παραδοσιακά δωμάτια μέσα σε ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον διέθετε όλες τις προϋποθέσεις για να γνωρίσουν οι λιγοστοί ένοικοι του σε ένα κλίμα χαλαρότητας καθώς διέθετε μια κεντρική κουζίνα , με ένα κοινό ψυγείο με χίλια δυο καλούδια από τον κήπο και την παραγωγή του αγροκτήματος, μέλι από τα μελίσσια που διέθετε ,τυροκομικά της περιοχής  και ένα μόνο μεγάλο τραπέζι για να κάθονται όλοι στον κήπο .

Η περίοδος εκείνη συνέπεσε με το μεγαλύτερο φεστιβάλ όπερας που γίνεται κάθε καλοκαίρι στη Βερόνα  και το συγκεκριμένο ζευγάρι είχαν έρθει για να το παρακολουθήσουν. Στην ερώτηση από πού ήταν μου απάντησαν από την Βαρκελώνη και στην διαπίστωσή μου «Από την Ισπανία…» μου απάντησαν με μια φωνή σαν να τους τίναξε ρεύμα. “No..Catalunia” Αν και η συζήτηση μας δεν επεκτάθηκε πολύ μιας και αγγλικά δεν γνώριζαν παρά ελάχιστα και τα Ιταλικά μου ήταν λιγο καλύτερα από τα αγγλικά τους  για πρώτη φορά κατανόησα την διάθεση αυτού του λαού για απόσχιση από την Ισπανία. Από τότε παρακολουθούσα με ενδιαφέρον τις εξελίξεις στον συγκεκριμένο ζήτημα με αποκορύφωμα το δημοψήφισμα για την Καταλονία την 1 Οκτώβρη του 2017.

ΜΠΑΛΚΟΝΙΑ ΜΕ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΤΖΙΡΟΝΑ

     Αν και πάντα ήταν στο μυαλό μου αυτός ο προορισμός ,οι περιπλανήσεις μου όλα αυτά τα χρόνια δεν με είχαν οδηγήσει καθόλου στην Ιβηρική μέχρι που φέτος την Άνοιξη αποφασίσαμε πως ήρθε η ώρα για ένα δεκαπενθήμερο οδικό ταξίδι στις δυο περιοχές στης Ισπανίας με την μεγαλύτερη διάθεση για ανεξαρτησία . Την Καταλονία και την χώρα των Βάσκων

Η επίσκεψη μας συνέπεσε με την εκλογή του νέου προέδρου της Καταλονίας Τορα με το πολιτικό κλίμα να παραμένει ιδιαίτερα θερμό μετά το δημοψήφισμα ,την φυγή Πουτζδεμόν  , την φυλάκιση υπουργών του με την κατηγορία για εξέγερση αλλά και την ενεργοποίηση από το Ισπανικό κράτος του αρθρου 155 που περιλαμβάνει:

Α) Την καθαίρεση της καταλανικής κυβέρνησης και την πλήρη επιτροπεία της Καταλονίας από το ισπανικό κράτος.
Β) Τον έλεγχο των 16.000 καταλανών αστυνομικών που υπακούουν μόνο στην καταλανική κυβέρνηση.
Γ) Τον έλεγχο όλων των χρηματοοικονομικών εργασιών, του προϋπολογισμού και της φορολογικής πολιτικής.
Δ) Τον πλήρη έλεγχο των τηλεπικοινωνιών και των ψηφιακών μέσων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το ισπανικό κράτος στοχεύει να αλλάξει την ροή των ειδήσεων που προπαγανδίζουν την ανεξαρτησία.
Ε) Η βουλή πλέον θα είναι υπό την πλήρη επιτροπεία του ισπανικού κράτους, το οποίο θα ελέγχει και θα αξιολογεί αν τα νομοσχέδια που θα ψηφίζονται αντιτείνονται στον έλεγχο της Καταλονίας από την Ισπανία.

O πρώτος περίπατος στην πανέμορφη Τζιρόνα που γιόρταζε την άνοιξη με το μοναδικό φεστιβάλ λουλουδιών έδωσε το πολιτικό κλίμα που βιώνει η περιοχή αυτή τους τελευταίους μήνες. Η πολιτική ένταση διαγραφόταν σχεδόν σε κάθε γωνία μιας πόλης στολισμένης με σημαίες της Καταλονίας , χάρτινα περιστέρια που πετούν ανάμεσα σε λουλούδια ,ενω πανό με παρόμοια μηνύματα κρεμόταν από τα περισσότερα μπαλκόνια: Si(ΝΑΙ) ,Δημοκρατία , Ελευθερία στους πολιτικούς κρατούμενους, Άνοιξη κτλ ενώ οι πολυάριθμοι τουρίστες τα φωτογράφιζαν σαν αξιοθέατα. Λιγότερη ένταση διαπίστωσα προς έκπληξη μου στην Βαρκελώνη ,όπου τα μπαλκόνια με τα συνθήματα στην μεγαλούπολη ήταν λιγότερα και γενικότερα ένιωθες μια αίσθηση «κανονικότητας» στους ρυθμούς της… Μάιος πια και η τουριστική περίοδος είναι στο αποκορύφωμα της. Άλλωστε ο τουρισμός και η βιομηχανία είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες της οικονομικής ευημερίας της Καταλονίας που ούτε καν θέλει να διανοηθεί να χάσει τα κεκτημένα της το αντίθετο θέλει να τα καρπωθεί και να τα αυγατίσει αντι να τα μοιράζεται με την υπόλοιπη φτωχότερη Ισπανία..  Περπατούμε με δυσκολία στον κεντρικό πεζόδρομο της  Λα Ραμπλα που ενώνει την πλατειά της Καταλονίας με το άγαλμα του Κολόμβου να κοιτάζει τη θάλασσα από ένα στύλο 60μ και να σκεφτεται αν μπορούσε… ότι ίσως έκανε μαλακία που ξεκίνησε εκείνο το ταξίδι για τις Ινδίες δίνοντας την ευκαιρία σε κάποιους γυπαετούς της εποχής του (άραγε τυχαία διακοσμούν τον στύλο του ζευγάρια γυπαετών;) να ξεσκίσουν τον νέο κόσμο και τις φυλές που κατοικούσαν εκεί μεταφέροντας τον πλούτο σπουδαίων πολιτισμών  στην Ευρώπη. Μικροπωλητές , ζωγράφοι, ανθρώπινα αγάλματα και μουσικοί του δρόμου συναγωνίζονταν να τραβήξουν την προσοχή ενός πλήθους που μοιάζει να είναι εκεί και να στριμώχνεται γιατί του είπαν πως πρέπει να είναι εκεί και να στριμώχνεται μπας και ακούσει την καρδιά της πόλης. Μια πόλη που πράγματι έχει παλμό όμως για να τον ακούσει κανείς χρειάζεται να σωπάσει λίγο, να σταματήσει να τρέχει με μανία από αξιοθέατο σε αξιοθέατο λες και έχει μια λίστα που πρέπει να τικάρει(βγάζοντας άπειρες selfie ώστε να επιλέξει την καλύτερη για το instagram) και να την αφουγκραστεί. 

Η Βαρκελώνη είναι μια πόλη με φωνή , ίσως όσο λίγες πόλεις στον κόσμο σε γοητεύει παράξενα χωρίς καν να καταλάβεις πως. Είναι μια πόλη ζωντανή, γεμάτη μαγαζιά , μουσεία , τέχνη , μια μαγευτική αστική παραλία ,γραφικά στενά στη γοτθική συνοικία αλλα και underground πλευρά με δρόμους γεμάτους σκειτερς , φοιτητόκοσμο, φρικιά και νεοχιπις .Μια τέτοια γειτονιά στην El Raval δυο βήματα απ το μουσείο μοντέρνας τέχνης, μου έδωσε την πρώτη γεύση της Βαρκελώνης που αναζητούσα , της Βαρκελώνης που επαναστατεί όχι για πολιτική Ανεξαρτησία αλλά για πραγματική ελευθερία από κάθε είδους εξουσία , της Βαρκελώνης που διασκεδάζει χωρίς στυλ , που ξέρει ν αράζει αράδα στα πεζούλια πότε να φιλοσοφεί και πότε να ερωτεύεται , να περνάει μέσα από καναγκερισια μπαρ χωρίς να μειδιάσει και γιατί όχι να ζητά το ακατόρθωτο σαν εκείνο το καλοκαίρι του 1936. Ίσως μοιάζω ροματικός όμως σε κανένα άλλο σημείο αυτή η πόλη δεν μου θύμισε σε τίποτα εκείνο το υπέροχο μα σύντομο καλοκαίρι της Αναρχίας όπως πράγματι ρομαντικά το είχα φανταστεί. Τότε που η πόλη έζησε έστω για λίγο ένα υπέροχο κοινωνικό πείραμα ελευθερίας και ισονομίας , ένα όμορφο καλοκαίρι που έμελε να ματώσει ο φασισμός που ομορφιά έβλεπε μόνο στην ομοιομορφία του χακί  και την υποταγή. Αναρωτιέμαι άραγε πως να αντιμετωπίζουν τώρα,  οι πνευματικοί απόγονοι εκείνης της γενιάς όλο αυτό το πάθος για ανεξαρτησία από την Ισπανία που ευαγγελίζεται το κομμα ανεξαρτησίας της Καταλονίας… Πριν φτάσω όμως σε αυτό  μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η πόλη ανάδυε μια οσμή διχασμού σε αντίθεση με την επαρχία της Καταλονίας που η θέση της για Ανεξαρτησια έμοιαζε πλέον ξεκάθαρη. Στην Βαρκελώνη τα μπαλκόνια με σημαίες και συνθήματα ήταν πολύ λιγότερα αναλογικά με αυτά που απλά έβλεπες απλωμένα ρούχα. Η κανονικότητα , η ασφάλεια και ο φόβος για το άγνωστο αλλα και η καταστολή έχουν μοιράσει την πόλη στα δυο. Στο δημοψήφισμα της 1 Οκτωβρίου δεν πήγαν να ψηφίσουν ούτε οι μισοί ψηφοφόροι .Στην ουσία πήγαν μόνο όσοι ήθελαν την απόσχιση εξου και το 91,7 %. Οι υπόλοιποι δεν προσήλθαν στις κάλπες κάποιοι μη θέλοντας να νομιμοποιήσουν την διαδικασία και άλλοι από τον φόβο της καταστολής .

«Καταλονία ανεξάρτητη» διάβασα σ έναν τοίχο , αλλά γιατί άραγε; Ουτος ή αλλως η Ισπανία αποτελείται από 17 αυτόνομες περιοχές μια από αυτές και της Καταλονίας με δική της βουλή και μεγάλη αυτονομία σε θέματα υγείας , παιδιάς κτλ  Αραγε τι είναι αυτό που κανει έναν λαό που δεν είχε ποτέ δικό του κράτος με το όνομα Καταλονία να ζητά τώρα και τόσο επίμονα  την ανεξαρτησία του από την Ισπανία;

Γυρίζω τους εμπορικούς δρόμους της Βαρκελώνης. Όλες οι μεγάλες φιρμες δίνουν το παρόν με εντυπωσιακές βιτρίνες . Μιλιούνια τουρίστες απ όλο τον κόσμο περιφέρονται στους δρόμους της ψάχνοντας που θα χαλάσουν το μπατζετ που έχει ο καθ ένας υπολογίσει για να νιώσει ότι πέρασε όμορφα στο ταξίδι του. Άλλωστε η κατανάλωση και η ευτυχία φαντάζουν συνώνυμα πλέον στην εποχή μας αλλά σάμπως είναι;  Μπορεί να καταναλώνεις αν δεν είσαι ευτυχισμένος αλλά δεν σε κάνει ευτυχισμένο το να καταναλώσεις. Αν ίσχυε το αντίθετο όλοι οι πλούσιοι και νεόπλουτοι θα ήταν ευτυχισμένοι , αλλά μήπως είναι; Η Καταλονία λοιπόν είναι ευνοημένη περιοχή , κατέχει το 19% του ΑΕΠ της Ισπανίας έχοντας μια πολύ δυνατή βιομηχανία σε φάρμακα αλλά και άλλους τομείς, ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της μεσογείου και σίγουρα εμπορικά κομβικό για την Ιβηρική χερσόνησο και φυσικά τουρισμό . Οι παραλίες τις Κόστα Μπράβα , η Τζιρόνα και η Βαρκελώνη είναι τα βαριά χαρτιά της τουριστικής βιομηχανίας που ανεβαίνει κάθε χρόνο κατακόρυφα κάνοντας το  εισερχόμενο χρήμα να ρέει  στα ταμεία των Καταλανων. Όμως όπως είπαμε ο πλούτος δεν φέρνει την ευτυχία , γιατί ο πλούτος δυστυχεί όταν δεν πλουτίζει περισσότερο άρα για να νιώσει καλά ζητάει περισσότερα και δίνει λιγότερα κι εδώ ακριβώς κρύβεται ίσως το μυστικό της τόσης επιμονής για Ανεξαρτησία από την Ισπανία. Αν και στ αυτιά πολλών η έννοια της ανεξαρτησίας είναι συνυφασμένη με την εθνική ταυτότητα και την ελευθερία από ξένους ζυγούς στην περίπτωση της Καταλονίας νιώθω ότι η έννοια αυτή έχει κυρίως οικονομικά για να μην πω μόνο οικονομικά κίνητρα. Σου λέει ο Καταλανός δεν μπορεί εγώ να μοιράζομαι τα κέρδη μου πληρώνοντας τα σπασμένα για τις φτωχότερες περιοχές της Ισπανίας. Αφού λοιπόν βγάζω τόσα και άνετα μπορώ να τα χαρώ μόνος μου γιατί να τα μοιράζομαι με τους υπόλοιπους;

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας προέρχονται από τα μεσαία και οικονομικά πιο εύρωστα στρώματα της κοινωνίας. Αντίθετα η εργατική τάξη και οι μικροί επιχειρηματίες δεν δείχνουν την αντίστοιχη διάθεση ίσως γιατί γνωρίζουν πως στην ουσία η αλλαγή αυτή δεν έχει κάτι ουσιαστικό να τους ωφελήσει. Ωστόσο ακόμα και  τα συμφέροντα των Ελιτ δεν ταυτίζονται πάντοτε. Εδώ στην Καταλονία διακρίνουμε την αναμέτρηση δυο τάσεων . Από την μια μέρος της τοπικής Ελίτ ζητάει για τους λόγους που προαναφέραμε την ανεξαρτησία από την Ισπανία όντας ωφελημένη από αυτό , από την άλλη η Ισπανική ελίτ  αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν καλοβλέπουν κάτι τέτοιο η κάθε μια για τον δικό της λόγο. Η Ισπανία θα χάσει ένα από τα 3 δυνατά της χαρτιά και μεγάλο μέρος της οικονομικής της δύναμης , ενώ η Ευρωπαϊκή ένωση τρομάζει με το ξέσπασμα αντίστοιχων τάσεων και σε άλλες οικονομικά εύρωστες περιοχές. Νότιο Τιρόλο, Χώρα των βάσκων, Βαυαρία κτλ και δεν θα ήθελε την δημιουργία νομικου προηγούμενου αλλά ούτε αναταράξεις στην εύθραυστη οικονομία της Ισπανίας.

Ωστόσο όποια κι αν είναι τα κίνητρα μιας τέτοιας απόσχισης δεν αλλάζουν ένα σημαντικό ζήτημα που πρόεκυψε με την καταστολή του κινήματος ανεξαρτησία και την δίωξη των ηγετών του. Το ζήτημα αυτό το συζήτησα με έναν τοπικό παράγοντα αυτού του κινήματος σε ένα προάστιο της Βαρκελώνης όπου καταλύσαμε. Ένα Σάββατο πρωί είδα μια ομάδα στην τοπική πλατειά να έχουν στήσει μια γιορτή με ψητά και μπύρες ενώ πουλούσαν έναντι 10€ ως υποστήριξη μπλουζάκια με μηνύματα για την δημοκρατία και την ελευθερία. Σε έναν τοίχο μικροί και μεγάλοι ζωγράφιζαν δημιουργώντας μια όμορφη ειρηνική ατμόσφαιρα. Δεν άργησε να με πλησιάσει ένας τοπικός πολιτευτής του κόμματος του Πουτζδεμον με την χαρακτηριστική κονκάρδα στο πέτο ενός βυσσινί κοστουμιού ,ο οποίος μου μίλησε για το πώς ένιωσαν το πρωί της 1 Οκτώβριου 2017 όταν αντίκρισαν παντού γύρω τους αστυνομία και στρατό καθώς και για την απόφαση τους να αγωνιστούν για την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Η συζήτηση δεν άργησε να έρθει στο σημαντικότερο ζήτημα που πρόεκυψε αυτό της Δημοκρατίας. Άραγε οι λαοί αποφασίζουν πλέον για τις τύχης τους; Μα φυσικά και όχι του απάντησα. Στο άκουσμα δε ότι έρχομαι από την Ελλάδα χαμογέλασε και μου είπε πως καταλαβαίνει απόλυτα τι εννοώ με αυτό. Του μίλησα με πάθος  για το Όχι που έγινε Ναι στο ελληνικό δημοψήφισμα , την πίεση των αγορών ,του διευθυντηρίου των Βρυξελών καθώς ,για την Ηγεμονία της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή ένωση αλλά κυρίως για το γεγονός που αποδεδείχθηκε πέρα για πέρα και στην πρόσφατη πολιτική κατάσταση της Ιταλίας πως απλά η υποτιθέμενη Δημοκρατία και οι εκλογές είναι ένα ξεκάρφωμα του συστήματος ώστε να νιώθει ο πολίτης πως αποφασίζει αυτός για την τύχη του. Εκτός ότι καθοδηγείται από τα ΜΜΕ αν ψηφίσει το αντίθετο άπλα δεν υπολογίζεται. Καθώς με κοιτούσε σκεπτικός κατέληξα λέγοντας : Ίσως η μοναδική περίοδος που η πόλη σας έζησε μια πραγματική δημοκρατία ήταν εκείνο το «σύντομο» καλοκαίρι του 1936 . Χαμογέλασε γνωρίζοντας ακριβώς τι ήθελα να του πω και έφυγε να βρει την κορούλα του που έπαιζε πιο πέρα ανέμελη. 

Ήταν ένα καλοκαίρι σαν και αυτό 82 χρόνια πριν ,στην ίδια ακριβώς πόλη που οι άνθρωποι προσπάθησαν να ζήσουν πραγματικά ελεύθεροι , φροντίζοντας ο ένας τον άλλον στις ανάγκες του με αλληλεγγύη και ισονομία στις μεταξύ τους σχέσεις.  Ελεύθεροι συνεδρίαζαν και αποφάσιζαν για τα ζητήματα τους χωρίς κανένα κέντρο εξουσίας να τους διευθύνει και αυτό ήταν επικίνδυνο για τις ισορροπίες της εποχής. Στρατιές έπεσαν επάνω τους και τους έπνιξαν στο αίμα . Πως τόλμησαν στ αλήθεια να ζήσουν ελεύθεροι; Ευτυχώς πρόλαβαν και τους ξεπάστρεψαν πριν αυτό γίνει επιδημία.

Περπατώ στους ίδιους δρόμους στις ίδιες πλατείες που συνεδρίαζαν ελεύθερα οι πολίτες της Βαρκελώνης. Τίποτα δεν μοιάζει να θυμίζει κάτι από αυτή την φωτεινή αχτίδα.

«Είναι η οικονομία Ηλίθιε» είπε κάποτε ο Πλανητάρχης Μπιλ   και πόσο επίκαιρο μοιάζει ακόμα και σήμερα στην Καταλονία. Το πρόβλημα είναι η μοιρασιά και τίποτε άλλο

Κατεβαίνω στη θάλασσα να με χτυπήσει ο αγέρας. Η Μπαρτσελονέτα είναι γεμάτη από νέα παιδιά καθισμένα στην άμμο να μιλούν , να χορεύουν , να ερωτοτροπούν. Η ατμόσφαιρα είναι χαλαρή , γλύκανε η καρδιά μου.

Η πόλη αυτή με κέρδισε με έναν δικό της παράξενο τρόπο . Είδα ανθρώπους να περπατούν ανάλαφρα ,ελεύθεροι από dress codes & taboo ,νέους να ρολάρουν πάνω στα σκειτ τους  , παιδιά χαρούμενα έξω από το μουσείο σοκολάτας και κόσμο διψασμένο για ζωή να γεμίζει τις νύχτες τα γραφικά της σοκάκια. Η ζωή είναι τελικά αυτή που νικάει σε αυτή την πόλη ότι κι αν συμβαίνει και αυτό ίσως είναι αυτό που με γοήτευσε. Ίσως να είναι και αυτή που κάποια στιγμή θα δείξει στην Καταλονία και όχι μόνο τον δρόμο προς την αληθινή απελευθέρωση…